آلزایمر زودرس چیست؟
بیماری آلزایمر (Alzheimer’s Disease) نوعی زوال عقل است که بیش از ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. طبق تصور اغلب افراد، این بیماری فقط بزرگسالان ۶۵ سال به بالا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درحالی‌که براساس مطالعات صورت‌گرفته، حدود ۵ درصد از افرادی‌که درگیر این بیماری هستند رنج سنی ۴۰ تا ۵۰ سال را دارند. البته اینکه افراد در سن ۲۰ یا ۳۰ سالگی نیز دچار این مشکل شوند، غیرمعمول نیست.
پزشکان از این وضعیت با عنوان بیماری آلزایمر زودرس (Early Onset Alzheimer’s Disease) یا بیماری آلزایمر جوانی (Young-onset Alzheimer’s Disease) یاد می‌کنند.
معمولا در این بازه سنی رسیدن به یک تشخیص قطعی کمی دشوار است، زیرا بروز بسیاری از علائم ممکن است نتیجه رویدادهای معمولی زندگی مانند استرس باشد. ازآنجایی‌که این بیماری بر مغز تأثیر می‌گذارد، می‌تواند باعث کاهش قدرت حافظه، استدلال و توانایی‌های فکری شود. در ادامه به جزئیات بیشتری از آلزایمر زودرس اشاره خواهیم کرد.
علائم و نشانه‌های آلزایمر در جوانی
آلزایمر شایع‌ترین شکل زوال عقل است. زوال عقل یک اصطلاح کلی برای توضیح علت از دست دادن عملکردهای طبیعی حافظه یا سایر توانایی‌های ذهنی است. مطمانا این وضعیت بر زندگی روزمره شما تأثیر می‌گذارد. اگر قبل از ۶۵ سالگی برای یک مدت طولانی با علائم زیر مواجه شدید (علائم الزایمر در ۴۰ سالگی)، ممکن است دچار آلزایمر زودرس شده باشید:
- از دست دادن حافظه: ممکن است فراموشکارتر از حد معمول به نظر برسید و این مساله حتی باعث فراموش کردن تاریخ‌ها یا رویدادهای مهم شود. اگر مدام سؤالات تکراری می‌پرسید و یادآوری‌های مکرر لازم است، باید با پزشک متخصص مغز و اعصاب خود تماس بگیرید.
- مشکل در برنامه‌ریزی و حل مسئله: اگر در ایجاد و پیروی از یک برنامه کاری یا حتی جمع‌آوری صورتحساب‌های ماهانه مشکل دارید، ممکن است به‌دلیل آلزایمر زودرس باشد.
- مشکل در انجام وظایف معمول: برخی از افراد ممکن است با مشکل تمرکز مواجه شوند. اگر شما در حین رانندگی در مسیر همیشگی گم شوید، این مساله ممکن است یکی از علائم آلزایمر زودرس باشد.
- مشکل در تعیین دقیق زمان یا مکان: درک نادرست گذر زمان یکی از علامت‌های رایج آلزایمر زودرس در جوانی است. افراد مبتلا به آن ممکن است فراموش کنند که کجا هستند و چرا به این مکان آمده‌اند.
- از دست دادن قدرت بینایی: مشکلات بینایی نیز ممکن است رخ دهند و باعث دشوار شدن فرآیند مطالعه یا رانندگی شوند.
- مشکل در یافتن کلمات مناسب: ممکن است در یافتن کلمات مناسب برای موارد خاص مشکل داشته باشید و به‌همین‌دلیل، به‌سراغ مکالمات تکراری بروید.
- گذاشتن وسایل در مکان‌های اشتباه: این مساله ممکن است باعث شود که تصور کنید دیگران در حال دزدی از شما هستند.
- مشکل در تصمیم‌گیری: این وضعیت ممکن است در انتخاب‌های مالی و حتی رعایت بهداشت فردی خود را نشان دهد.
- کناره‌گیری از کار و رویدادهای اجتماعی: ناتوانیهای ذهنی ممکن است باعث شوند که انزوا را انتخاب کنید.
دلایل آلزایمر زودرس
دقیقا علت آلزایمر زودرس مشخص نشده است و بسیاری از محققان بر این باورند که این بیماری در نتیجه چندین عامل ایجاد می‌شود. محققان ژن‌های نادری را کشف کرده‌اند که جهش در آن‌ها ممکن است باعث ایجاد بیماری آلزایمر زودرس ذهنی شود. این ژن‌ها عبارتند از:
- ژن بیان‌کننده پروتئین پیش‌ساز آمیلوئید (APP) روی کروموزوم ۲۱
- ژن بیان‌کننده پرسنیلین-۱ (PS1) روی کروموزوم ۱۴
- ژن بیان‌کننده پرسنیلین-۲ (PS2) روی کروموزوم ۱
این ژن‌ها ممکن است در یک خانواده از یک نسل به نسل دیگر منتقل شوند. اگرچه جهش در ژن بیان‌کننده آپولیپوپروتئین E (APOE-e4) نیز یکی از عوامل ابتلا به آلزایمر است اما معمولا باعث بروز آلزایمر پس از ۶۵ سالگی می‌شود.
بنابراین اگر بیش از یک عضو خانواده شما مبتلا به آلزایمر باشد، خطر شما افزایش می‌یابد. در این شرایط، سبک زندگی نادرست، رژیم غذایی ناسالم و ابتلا به بیماری‌های روانی مانند افسردگی و اضطراب مزمن می‌تواند زمینه ابتلا شما به آلزایمر در جوانی را افزایش دهد.
انواع آلزایمر زودرس
برحسب علائم، شدت و عوارض بالینی انواع آلزایمر زودرس وجود دارد. مهم این است که در مراحل اولیه تشخیص داده شوند تا روش‌های درمانی بتوانند روند پیشرفت آن‌ها را کنترل کنند. مشورت با یک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند کمک زیادی به شما در این زمینه کند.
راهکارهایی برای جلوگیری از آلزایمر زودرس
اگرچه نمی‌توان از شروع زودرس بیماری آلزایمر جلوگیری کرد، اما می‌توان با تغییر در سبک زندگی خطر ابتلا به آلزایمر در ۲۰ سالگی را کاهش داد. پیشگیری از آلزایمر زودرس با راهکارهایی چون موارد زیر ممکن است؛
- فعالیت بدنی منظم
- خوردن یک رژیم غذایی سالم
- یادگیری و آموزش مادام‌العمر مطالب
- قرار گرفتن در مسیر آموزش‌های ذهنی-شناختی
- فعال ماندن از نظر اجتماعی و ذهنی
- جلوگیری از آسیب‌های مغزی تروماتیک
نحوه صحیح تشخیص آلزایمر زودرس
پزشک شما ممکن است از ابزارهای مختلف زیر برای رسیدن به یک تشخیص قطعی استفاده کند:
- معاینه پزشکی
- معاینه عصبی
- تست‌های شناختی
- صحبت کردن با اعضای خانواده در مورد تغییراتی‌که مشاهده کرده‌اند
- بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی
- آزمایش خون
- آزمایش‌های تصویربرداری مغز مانند ام آر آی، پِت اسکن و سی‌تی اسکن
روش‌های درمان آلزایمر زودرس در جوانان
در حال حاضر هیچ روش قطعی برای درمان آلزایمر در جوانی وجود ندارد، اما تشخیص زودهنگام آن می‌تواند به یافتن بهترین گزینه‌های درمانی و مدیریت علائم کمک زیادی کند. از داروهای موثر در کاهش علائم آلزایمر زودرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دونپزیل
- ریواستیگمین
- گالانتامین
- ممانتین
علاوه بر این، برخی از فعالیت‌ها و عادات نیز می‌توانند به فرد مبتلا به آلزایمر زودرس در مدیریت علائم و مشکلات رفتاری کمک کنند. مواردی چون:
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- خوردن یک رژیم غذایی سالم
- کاهش یا حذف مصرف الکل
- انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب برای کاهش استرس
- انجام تمرینات هوازی
شروع زودهنگام بیماری آلزایمر می‌تواند زندگی شغلی، اجتماعی و خانوادگی افراد ۴۰ تا ۵۰ ساله را مختل کند. در این شرایط، اگر به تشخیص پزشک نیاز به کاردرمانی یا گفتاردرمانی است، حتما پیگیری کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مانند هر بیماری دیگری، مهم است که مراقب علائم جسمی و ذهنی خود باشید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر ناگهانی در وضعیت خود یا فردی‌که از او مراقبت می‌کنید، با پزشک تماس بگیرید. به‌خصوص اگر به‌صورت ژنتیکی مساعد ابتلا به بیماری آلزایمر هستید.
پاسخ به سوالات متداول در زمینه آلزایمر زودرس
در این بخش می‌توانید پاسخ تعدادی از ابهامات ذهنی خود در مورد این بیماری را بیابید.
۱. آلزایمر زودرس بر اثر چه عواملی اتفاق می‌افتد؟
اگرچه عوامل ژنتیکی نقش مهم‌تری در ابتلا به این بیماری قبل از ۶۵ سالگی دارند، اما نمی‌توان اثرات سبک زندگی نادرست، نژاد و ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا را نادیده گرفت.
۲. معمولا امید به زندگی افراد مبتلا به آلزایمر زودرس چقدر است؟
ازآنجایی‌که آلزایمر زودرس سیر بیماری تهاجمی‌تری دارد و سریع‌تر پیشرفت می‌کند، میانگین امید به زندگی بیماران مبتلا به آن ۸ تا ۱۲ سال است.
۳. آیا راه‌هایی برای جلوگیری یا جبران عوارض آلزایمر زودرس وجود دارد؟
مانند هر بیماری مغز و اعصاب دیگر، هرچه مغز سالم‌تر باشد می‌تواند آسیب‌های بیشتری را تحمل کند. پس با مطالعه زیاد، ورزش و یک رژیم غذایی سالم مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای به محافظت از مغز خود کمک کنید.