رابطه بین خواب و سلامت روان

رابطه بین خواب و سلامت روان

بدون شک خواب نقش مهمی در سلامت جسمی و روحی افراد دارد. در حالى که کمبود خواب در کوتاه مدت باعث احساس خستگى و تحریک پذیرى مى شود، در طولانى مدت نیز می تواند سلامت روانى فرد را به خطر بیاندازد. علاوه بر این کمبود خواب با تعدادى از بیمارى هاى جسمى از جمله دیابت نوع ٢ و بیمارى هاى قلبى نیز مرتبط است. گفتنى است که هم بیمارى هاى روانى مى تواند سبب بروز مشکلات خواب شود و هم مشکلات خواب منجر به تشدید علائم مشکلات روانى مى شود.

فشار و استرس 

تغییرات روحی از جمله افزایش تحریک پذیری و عصبانیت می تواند مقابله با فشارهای جزئی زندگی روزمره را نیز دشوارتر کند. کمبود خواب می تواند مقابله با استرس و فشارهاى بسیار جزئى را نیز دشوار کند و این درحالى است که افزایش فشارهاى روزانه در اثر بیخوابى خود به منبع استرس تبدیل مى شوند.

افسردگى

گفتنى است بى خوابى مى تواند نشان دهنده اختلال روانى افسردگى باشد، همچنین افسردگى مى تواند در اثر بى خوابى و یا خواب زیاد نیز به وجود آید، بنابراین این دو عنصر تاثیر مستقیمى بر یکدیگر دارند. یک مطالعه نشان داده که خطر ابتلا به افسردگى در افرادى که دچار بى خوابى هستند دو برابر بیشتر از افرادى است که خواب کافى دارند. بر این اساس کنترل خواب یک اقدام پیشگیرانه موثر براى کاهش خطر ابتلا به افسردگى است. همچنین با درمان مشکلات بى خوابى مى توان از بروز افسردگى جلوگیرى کرد و یا در صورت بروز آن را درمان کرد.

اضطراب

اضطراب نیز مانند بسیارى از عوامل روانشناختى دیگر مى تواند با خواب ارتباط داشته باشد. به طورى که افراد مبتلا به اضطراب بیشتر در معرض مشکلات خواب هستند. علاوه بر این کمبود خواب نیز خود مى تواند منجر به بروز اضطراب شود. این در حالى است که در یک مطالعه مشخص شد که مشکلات مربوط به خواب یکى از عوامل بروز اختلال اضطراب عمومی در کودکان و نوجوانان بین 9 تا 16 سال است. بنابراین افرادى که به طور طولانى مدت با مشکلات خواب درگیر هستند بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات اضطرابى هستند.

اختلال دو قطبی

اختلالات خواب در بین مبتلایان به اختلال دو قطبی بسیار متداول است. چنین مشکلاتی می تواند شامل مشکلات خواب، چرخه های نامنظم خواب و بیداری و کابوس باشد. اختلال دوقطبی با دوره هاى متفاوتی از خلق و خوی افسردگى و شیدایى همراه است. در حالى که تغییرات خواب می تواند نشانه ای از این بیماری باشد اما مشکلات خواب نیز می تواند در روند بیماری، نتایج درمانی و کیفیت کلی زندگی فرد نقش داشته باشد.

بیش فعالی

اختلال نقص توجه یا بیش فعالی یک بیماری روانی شایع در کودکان است که حدود ۵ درصد کودکان را بین سنین ۶ الى ١٧ سالگى تحت تاثیر قرار مى دهد. گفتنى است که مشکلات خواب در کودکان مى تواند یک علامت پیش از بروز بیش فعالى و یا علامت خود بیمارى باشد. مطالعات نشان داده که بین ٢۵ تا ۵۵ درصد کودکانی که دچار اختلال نقص توجه یا بیش فعالی هستند اختلالات خواب را نیز تجربه می کنند؛ از جمله از خواب پریدن، مشکل در بیدار شدن از خواب، مشکلات تنفسى به هنگام خواب و خواب آلودگی در روز.

کمک به بهبود شرایط

از آنجایى که مشکلات مربوط به خواب جزء عوامل خطر قابل اصلاح در نظر گرفته مى شود، رفع آنها مى تواند در تسکین علائم این اختلالات روانی نیز مفید باشد. البته این بدان معنا نیست که خواب بیشتر یک روش درمانی سریع است اما به هر روى بهتر خوابیدن بخش مهمی از یک برنامه جامع درمانی است. بنابراین توصیه مى شود اگر با مشکلات خواب روبرو هستید و یا بیش از حد مى خوابید در مورد گزینه های درمانی خود با پزشک خود صحبت کنید.

نکته آخر

چنانچه مى دانید تأثیرات منفی کمبود خواب قابل انکار نیست. از جمله تأثیرات عمیق آن بر سلامت روان و بهزیستی عاطفی است. علاوه بر این خواب ضعیف غالباً ممکن است نشانه یا پیامد یک وضعیت و اختلال روانی موجود باشد اما به نظر می رسد که مشکلات خواب نیز باعث بروز اختلالات روانی مختلف از جمله افسردگی و اضطراب می شود. به همین دلیل ، رسیدگی به مشکلات خواب به موقع و زود هنگام برای کمک به حفظ سلامتى بسیار مهم است. اگرچه ایجاد تغییر در سبک زندگی مى تواند تاثیر به سزایى در رفع مشکلات خواب داشته باشد اما بهتر است در صورت ادامه مشکلات خواب با پزشک خود صحبت کنید.